OGM özelinde kurumlarımızın ortofoto harita ihtiyacı üzerine çalıştığım kısa sürede gözlemlediğim durumların bir yorumudur. Hiçbir kurum ve kişiyi kötülemek, akıl vermek, iş öğretmek gibi bir amaçla yazılmamıştır. Kendi fikirlerimin bir özetidir, bağlayıcılığı yoktur.
2022 tarihinde bir Orman Bölge Müdürlüğü bünyesinde "Danışman Harita Mühendisi" olarak, İzin İrtifak Şube Müdürlüğü bünyesinde çalıştım. Bu süre zarfında bir Harita Mühendisi olarak kurumun benden beklentilerini, kurumun haritacılık ihtiyaçlarını ve imkanları değerlendirdim.
Orman İşletme Müdürlükleri ve Şube Müdürlükleri genelinde “Yüksek Çözünürlüklü Sayısal Uydu Görüntüsü” ihtiyacı bulunmaktadır. Bu ihtiyaç geçmiş yıllardan beri mevcut olup, 2008 yılında Kalkınma Bakanlığı tarafından Bakanlıklararası Harita İşlerini Planlama ve Koordinasyon Kurulu (BHİPKK) tarafından Fizibilite Raporu hazırlanması sürecinde yapılan analiz ile kurum ve kuruluşların uydu görüntüsü ve ortofoto kullanımları sorgulanmış ve sonuç olarak kurumların geneli itibariyle 20-30 cm çözünürlüğe sahip 1/5.000 ölçekli ortofotoya ihtiyaçları olduğu belirlenmiştir. Kaynak
Orman Genel Müdürlüğü’nün arazide yaptığı çalışmalar genelde el GPS'i yardımıyla olmaktadır. Konum hassasiyeti en iyi durumda ±5m olan bir teknoloji ile işlerini yürütmektedirler. Kontrol edilen alan genişledikçe bu yöntem yetersiz kalmaktadır. Sizce hektarlarca büyüklükteki bir izin alanının kontrolünü el GPS'i yardımıyla kontrol etmeye çalışmak ne kadar zor olacaktır? Kurumun kullandığı yöntemler göz önüne alındığında 20-30cm yer örneklem aralığına (YÖA-GSD) sahip 1/5000 ölçekli ortofotoların tüm işletme müdürlüklerinin ve sayısal uydu görüntüsü ihtiyacı olan tüm şube müdürlüklerinin harita altlığı ihtiyaçlarını karşılayacağını düşünüyorum.
Ülkemizde geleneksel olarak kullanılan büyük veya küçük ölçekli (genellikle 1/25.000 ölçekli) memleket haritaları yasal nedenlerle her zaman temel harita altlığı olarak ihtiyaca cevap veremediği, bunun yanında her kurum ve yapılan her iş için ihtiyaç halinde dahi uydu görüntüsü veya hava fotoğrafı temini mümkün olmadığı, bu ürünlerin temin edilmesi durumunda ise harita olarak kullanılabilmeleri için en önemli aşama olan geometrik düzeltme işlemleri, Yer Kontrol Noktası (YKN) ve Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) gereksiniminden dolayı önemli bir teknik iş yükü getirdiği bilinmektedir.
Belirli bir bölge veya bölgelerle sınırlandırılmış ve genelde tek bir iş için hizmet alımı yöntemi ile alınan, özel şirketlere ürettirilen ortofotoların kurumlara maliyeti fazladır. Kurum içinde İHA, NetCAD, ArcGIS vb. gibi yazılım ve donanımları yetkin bir şekilde kullanacak teknik personel sayısı çok az iken hizmet alımı ile yaptırılacak olan ortofotoların kontrol işlemlerini yapacak ve ilgili dengeleme yazılımlarını kullanacak yetkin personel şu anda kurum bünyesinde bulunmamaktadır. Ayrıca durum bu şekilde iken ortofoto üretim hizmet alımı da hem güvensiz olacak hem de her ihtiyaç duyulduğunda mükerrer harcamalara neden olacaktır. Çözüm getirdiği alan itibariyle de sınırlı bir alanda ihtiyaca cevap verecektir.
Her işletme müdürlüğünün kendi başına ortofoto üretim işlem adımlarını takip edecek yetkin teknik personeli bulunmamaktadır. Bu işlem çoğu durumda teknik olarak mümkün olan doğrulukta gerçekleştirilememekte veya doğruluğun artırılması için önemli kaynak yatırımları gerektiğinden, güncel harita bilgi üretim işlemleri aksamaktadır. Sonuçta güncel içerikli aynı zamanda yasal altlık niteliğinde harita eksikliği ülkedeki bir çok yatırımın zamanında veya doğru bir biçimde gerçekleşememesine neden olabilmektedir.
Günümüzde internet üzerinde “Google Earth” uygulaması ile birlikte sunulan uydu ve harita altlıkları bir çok kurumun temel altlık verisi şeklinde kullanılmakla beraber, veri kalitesi ve doğruluğu konusunda güvence verilmemektedir. Bu sebeple bu veriler hiçbir şekilde resmi işlemlerde kullanılmamalıdır. Ancak çalıştığım dönemde şahit olduğum için Orman Bölge Müdürlüğü bünyesinde haritacılık anlamında kontrol işlemlerinin neredeyse tamamına yakını sayısal doğruluğunun garantisi olmayan ve görece yetersiz “Google Earth Haritaları” üzerinden “.KML” dosya formatı ile yapılmaktadır. “Google Haritalar” hizmetine olan dışa bağımlılıkta her geçen gün kat kat artarken kurumların şu anda kullanmak zorunda kaldıkları harita altlıkları için Google ileriye yönelik bir kullanım garantisi de vermemektedir. Kâr amacı güden Google şirketinin geliştirilmesini durdurduğu birçok hizmetini internetten araştırarak öğrenebilirsiniz.
Çalıştığım kurumu düşündüğümde Kadastro ve Mülkiyet Şube Müdürlüğü, İzin-İrtifak Şube Müdürlüğü ve Orman Yangınlarıyla Mücadele Şube Müdürlüğünün ortofoto altlık ihtiyaçları göz önüne alındığında; kesinleşen orman tahdit ve kadastro sonucuna göre Devlet ormanlarının tapuya tescil işlemlerinin kontrollerini arazi çalışmalarını en aza indirerek ofis ortamında yapmak, tecavüze uğramış orman sınırlarını tespit etmek ve hızlıca önlem almak, diğer orman kadastro işlemlerinde sayısal altlık olarak kullanmak, yanan ormanlık alanların kontrolü ile ilgili işlemlerde, 6831 sayılı kanunun 16, 17 ve 18. maddesince ormanlık alanlara isabet eden maden işletme, tesis ve altyapı tesisi izin müracaat haritalarının kontrolünü sağlamak, halihazırda izin alınmış sahaların aşım kontrolünü ve izin alınan bölgenin kullanım amacı kontrollerini de sağlamak gibi daha birçok haritacılık faaliyetinde ortofotoların kullanılması kesinlikle gereklidir.
Ortofotoların üretimindeki/teminindeki zaman aralıkları kurumun ihtiyaçlarına göre belirlenmelidir. Böylece bir ortofoto arşivi oluşturmak ve mekan/zaman çözünürlüğü hafızasını kurum için oluşturmak amaçlardan biri olmalıdır.
Ülkemizde yasal olarak hava fotoğrafı çekimi ve bu fotoğraflardan resmi nitelikli sayısal harita üretim yetkisi 1/5000 ve daha küçük ölçekli harita üretimi Harita Genel Müdürlüğü (HGM) tarafından yerine getirilmektedir. Harita Genel Müdürlüğü tarafından üretilen hava fotoğrafları ve bunlara bağlı haritalar ülkemizin bir çok kurumu tarafından resmi olarak talep edilerek kullanılabilmektedir. Harita Genel Müdürlüğü Hizmet Standartları 3.Madde
Orman Genel Müdürlüğü ve diğer kurumlar, Harita Genel Müdürlüğünden yukarıda bahsettiğim nitelikte ortofoto talep etmesi ve alması halinde kurumlar genelinde resmi nitelikli harita altlıklarını kullanması sağlanacak, yatırımlar daha gerçekçi ve denetlenebilir olacaktır. Bu verilerin, kurumların kendi bünyelerinde, kontrol ve devamlılığını sağlayacak olan personelin alımının yapılması da gereklidir.
Buraya kadar okuma sabrını gösterdiğiniz için teşekkürler.
Bekir